Piše: Ivan Čađenović, novinar
Uoči parlamentarnih izbora 2020. godine i tokom litija koje je organizovala Srpska pravoslavna crkva (SPC) na društvenoj mreži „facebook“ dogodila se eksplozija političkih mim stranica. U Crnoj Gori je sve počelo sa stranicom Stari Liberal, koja i danas postoji. Broji preko 20 hiljada pratilaca.
Međutim, ta stranica nikada nije ušla na političku mejnstrim scenu jer je tada, kao i danas, bila jako kritična prema društvu i svim političkim subjektima. A često je odlazio u kontru tada popularnog mišljenja. Na primjer, dok su gotovo sve mim stranice podržavale protestne litije u Crnoj Gori, on je bio jedan od najvećih kritičara tog pokreta, iako najveći broj njegove publike čine ljudi koji su tada šetali. Isto je radio sa prethodnim građanskim protestima pod sloganom „Odupri se“, ali i nakon poraza Demokratske partije socijalista na parlamentarnim izborima, kada je kritikovao novu vladajuću većinu.
Danas uglavnom „mimuje“ protiv ruske agresije na Ukrajinu.
Zbog toga su političari više preferirali druge mim stranice. Neke su i sami osnivali, ali građani bi odmah prepoznali čijim interesima služi ta mim stranica. Zato su mnogo popularnije fejsbuk stranice osnivali mladi ljudi, nezadovoljni vladavinom tadašnjeg režima. Međutim, na političku scenu ulaze prije parlamentarnih izbora 2020. godine kada tri opozicione koalicije, okupljene oko Demokratskog fronta, Demokratske Crne Gore i građanskog pokreta URA, koriste slogan tada najpopularnije mim stranice – „neka padne, da osvježi malo“.
A šta je mim? Profesorka beogradskog Fakulteta dramskih umjetnosti i teoretičarka medija Ana Martinoli mim definiše kao medijski sadržaj koji kombinuje tekst, sliku ili video da bi prenio neku poruku.
„Britanski ’Gardijan’ ih je svojevremeno nazvao ’anarhičnom folk propagandom’, naglašavajući time njihovo porijeklo u publici, običnom građaninu i necenzurisanom izrazu ličnog stava, ali danas je ova forma evoluirala u vizuelno atraktivnu kojom se bave i profesionalci u oblasti komuniciranja i prodaje, sa mnogo kompleksnijim namjerama i ambicijama spram publike“, kazala je ranije Martinoli.
Sociolog Andrija Đukanović kaže da su mim stranica kod nas prisutne nekoliko godina unazad i da imaju veliki uticaj na politiku. Kroz njih se, smatra, plasiraju političke poruke i utiče na građane u smislu političkih stavova.
„Mada češće imaju satiričnu ulogu i nijesu naklonjene nijednoj političkoj opciji. Lično smatram da su neke stranice kao što je, na primjer, Stari liberal veoma ozbiljne u svojim osvrtima na društveno političku zbilju. Da se iz njih mogu izvući vrijedna psihološka i sociološka znanja o našim građanima i društvu. Takođe smatram da su mim stranice dobar način da se dekonstruišu određeni tabui vezani za politiku, religiju i sve te važne društvene pojave. Da otvaraju prostor za tumačenje tih pojava iako naizgled kroz ironiju i humor na vrlo ozbiljan način“, smatra Đukanović.
U politici je bivši američki predsjednik Donald Tramp u svojoj predizbornoj kampanji koristio mimove kao komunikaciju sa publikom. Od tada mim postaje omiljeno sredstvo komunikacije desničarskih pokreta i političkih organizacija. U Crnoj Gori i regionu do nedavno nije zabilježeno da parlamentarna partija koristi mim kao kao komunikativno sredstvo sa građanima. Događalo se da to čine marginalni politički pokreti, poput Alternativa Crne Gore, koji su se kandidovali na izborima ali nikad nijesu prešle cenzus.
„Mislim da partije ne koriste mimove direktno. Ali postoje brojne mim stranice za koje se može pretpostaviti kojoj političkoj partiji pripadaju. Kroz te stranice partije žele da humorom, satirom i ironijom nanesu štetu drugim partijama i njihovoj politici. Mislim da pokušaji mimova od strane političkih partija izgledaju krajnje neinteresantno i nekreativno. Lako je prepoznati pristrasnost“, pojašnjava Đukanović.
Međutim, nedavno je na zvaničnoj stranici Demokratske Crne Gore osvanuo mim. Iskoristili su fotografiju sa sastanka predsjednika Crne Gore Mila Đukanovića i predsjednika Vlade u tehničkom mandatu Dritana Abazovića. Cilj mima bio je diskreditacija Abazovića.
U toj partiji već duže postoje ljudi koji pokušavaju da „mimuju“. Uoči parlamentarnih izbora osnovali su sopstvenu mim stranicu – Mim je naša nacija. Naziv koalicije okupljene oko Demokratske Crne Gore zvao se Mir je naša nacija. Ipak njihova mim stranica nikada nije zaživjela iako su njeni postovi često bili sponzorisani. Danas ima nešto preko 2.000 pratilaca, a ništa nije objavljivano od lokalnih izbora u Nikšiću 2021. godine.
„Pa mislim da je to bio neuspio pokušaj da se ova partija bavi kreiranjem mim sadržaja. Smatram da partije ne treba na taj način da međusobno komuniciraju iako često prevazilaze mimere u neozbiljnosti sadržaja koje plasiraju. Partije bi trebale da povedu računa da svoju politiku usmjere na ozbiljni politiku i javni interes. Satiru i humor bi trebali ostaviti mimerima“, kazao je Đukanović.
Profesor na beogradskom Fakultetu političkih nauka Siniša Atlagić kaže da je za mim kao oblik komuniciranja u politici karakteristično da njihovo korišćenje u velikoj meri odgovara pojmu „subvertizing“ kojim se, u savremenoj političkoj komunikaciji, podrazumijevaju aktivnosti kojima se pokušava da se izvrnu elementi nekog političkog događaja ili njegovih učesnika, pri čemu je, najčešće, riječ o ironisanju ili o porugama na račun drugih.
„Osnovna prednost ovog oblika komunikacije u politici je, čini se, sintetičnost – poruke se iskazuju kondenzovano, sa malo prostih riječi ili bez riječi, putem slike ili simbola“, kaže Atlagić.
Ovaj članak je urađen uz finansijsku podršku Nacionalne zadužbine za demokratiju. Sadržaj je isključivo odgovornost autora i izdavača Instituta za medije Crne Gore i nužno ne odražava stavove donatora.
